Opanować stres w pracy

powrót

Psychologia

„Stres to życie” – mówił w latach 30. XX w. kanadyjski naukowiec Hans Seyle. Później doprecyzował, że mówiąc o stresie, ma na myśli „typ reakcji przystosowawczej, użytecznej i korzystnej dla organizmu”. Dobrze, zgoda. Ale dlaczego czasami odczuwa się tę reakcję jako tak nieprzyjemną? Oto jest pytanie.
Biotechnologia
Opanować stres w pracy

Stres jest odpowiedzią naszego organizmu na nieoczekiwaną zmianę w otoczeniu, którą psychologowie nazywają stimulus lub bodźcem. Najczęściej jest on wynikiem zaburzenia równowagi pomiędzy możliwościami danej osoby a wymogami jej otoczenia i stanowi odpowiedź na sytuację, w której z jakichś powodów dana osoba wątpi w swe zdolności i możliwość zmierzenia się z ową sytuacją. Inaczej mówiąc – sytuacja taka pojawia się w złym momencie, w kontekście ocenianym jako trudny lub skomplikowany. Najczęściej mylimy wydarzenie z naszą reakcją na nie. Wszystko może być źródłem stresu. Jesteśmy nieustannie bombardowani bodźcami stresogennymi o różnym nasileniu: nieudane spotkanie, konflikt z klientem itd.

Stres czy strach?

Trzeba tutaj uściślić, że stres często jest mylony z lękiem, niepokojem. Nie jesteśmy jednak zaniepokojeni z powodu stresu, tak jak nie jesteśmy zestresowani z powodu niepokoju. Niepokój lub strach odczuwamy, kiedy dostrzegamy lub przewidujemy zagrożenie.

Oto przykład, który pozwoli zrozumieć różnicę między tymi pojęciami. Prowadząc samochód, jesteśmy zestresowani, ponieważ czujemy odpowiedzialność za pasażerów. Odczuwamy więc napięcie, które powoduje pobudzenie, a to z kolei – szczególną ostrożność. To, co czujemy, pasuje znakomicie do tego, co się dzieje: prowadzimy ze zdwojoną uwagą. To jest pozytywna strona stresu, który nie powoduje niepokoju.

Inna sytuacja: znowu prowadzimy samochód, a przed wyjazdem usłyszeliśmy, że droga może być oblodzona. Po tej wiadomości wyobraziliśmy sobie, jak nasz samochód wypada z drogi i ląduje w rowie. Im bardziej czarne scenariusze ogarniają nasz umysł, tym bardziej się boimy. Czy to jest stres? Nie, ponieważ droga jest sucha. Oddychamy głęboko, odprężamy mięśnie – strach mija. Jeśli za to droga będzie oblodzona trochę dalej, powróci lęk i powoli pojawi się stres. Możemy wtedy zdecydować, że się zatrzymujemy.

Według europejskiej agencji do spraw bezpieczeństwa i zdrowia w pracy zawodowy stres pojawia się, „kiedy zaistnieje brak równowagi pomiędzy postrzeganiem przez osobę przeszkód, jakie jej stawia otoczenie, a jej umiejętnościami stawiania im czoła”. Stres jest zaburzeniem adaptacji, które pojawia się, gdy ogrom zawodowego wyzwania czyni w naszych oczach adaptację niemożliwą. W istocie więc stres nie zależy od poziomu wyzwania, ale od luki dostrzeganej pomiędzy wymogami sytuacji a własną zdolnością do stawiania im czoła.

Wszystkie zawody są zagrożone

Jeden europejski pracownik na trzech jest obiektem stresu w pracy (około 40 milionów osób), oprócz tego ponad milion dni pracy rocznie idzie na marne z powodu problemów wywołanych stresem.

Jak skorzystać z pozytywnej mocy stresu?

Stres może być zatem stymulatorem lub hamulcem. Jakikolwiek będzie, warto pamiętać, że może mieć pozytywne i dynamizujące skutki, pod warunkiem jednak, że dokona się pewnych zmian, zwłaszcza w organizacji pracy i otoczeniu psychospołecznym. Jeśli chodzi o organizację pracy, pożyteczne jest pozwolenie każdej osobie na to, by była wykonawcą własnych obowiązków, to znaczy by spoczywała na niej odpowiedzialność za kontrolę i decyzję, co zmotywuje ją i usatysfakcjonuje, a to będzie miało pozytywny wpływ na odczuwany stres. Im bardziej umożliwia się pracownikom wpływ na różne operacje do wykonania, rozwijanie kontaktów międzyludzkich w klimacie współpracy, tym bardziej odczuwają oni dobroczynne skutki stresu.

więcej w Cabines nr 47

Béatrice Scheider
Jean-Claude Grünler
publikacje Cabines 47
do góry | powrót