Roślinne skarby Ameryki Południowej

Nie sposób opisać wszystkich roślin z Ameryki Południowej, które wykorzystuje się w farmakologii i kosmetyce. Ich liczba jest olbrzymia i nieustannie rośnie, dlatego w niniejszym artykule zaprezentowane zostały niektóre z najlepiej poznanych.

Orzechy amazońskie (brazylijskie lub para)

Ich źródłem jest imponujące drzewo Bertholletia excelsa (orzesznica wyniosła), które może osiągnąć nawet 30 m wysokości. Olej otrzymywany przez wyciskanie orzechów jest szczególnie ceniony w kosmetyce. Odżywczy, rewitalizujący, zawiera ponad 70% nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym 41% kwasów linolenowych. Te kwasy tłuszczowe, uczestniczące w budowie wierzchnich warstw naskórka, dzięki regularnej aplikacji zwiększają nawilżenie i elastyczność skóry. Bardzo przyjemny w dotyku, łatwo wnika w skórę i przywraca poczucie komfortu, nie pozostawiając uczucia tłustości. Jest dobrym emolientem. Ogranicza odwodnienie przez tworzenie ochronnego filmu na skórze, zmiękcza, uelastycznia i odżywia włosy.

Guarana (Paullinia cupanaI)

Jest to pnącze o naprzemiennie ułożonych liściach z wąsami, mogące osiągać 15 m długości. Jego zielonkawe kwiaty są niewielkie i zebrane w kiście. Mały, czerwony owoc to torebka, która w miarę dojrzewania pęka, ujawniając czarną pestkę. Guarana to nazwa brazylijska, pochodząca od nazwy plemienia Indian Guarani, którzy przypisują tej roślinie boskie właściwości. Według legendy pierwsza roślina wyrosła nie z nasienia, lecz z oczu boskiego dziecka zabitego przez węża. Moc tej rośliny polegała na przywracaniu utraconej siły mężczyznom. Od niepamiętnych czasów używano jej jako środka pobudzającego, ściągającego, leczącego przewlekłe biegunki. W Europie badacze zainteresowali się guaraną w latach 40. i potwierdzili, że stosowanie przez Indian guarany jako środka przeciwko gorączce, bólom głowy, kurczom oraz jako napoju energetyzującego i tonizującego było uzasadnione. Dzisiaj guarana jest znana i stosowana na całym świecie. Badania wykazały, że ekstrakt z jej ziaren jest silniejszy niż odpowiednia dawka kofeiny czy ekstraktu z żeń-szenia. Guarana jest ceniona za działanie pobudzające, termogeniczne, detoksykujące; leczy wzdęcia, otyłość, dyspepsję i arteriosklerozę. Jest naturalnym przeciwutleniaczem. Miliony Brazylijczyków stosują ekstrakt z guarany dla jej właściwości tonizujących. Przemysł kosmetyczny wykorzystuje ją szczególnie w produktach przeciwcellulitowych.

Kakao i czekolada

Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao L.) to niewielkie drzewko o dużych, owalnych, ostro zakończonych liściach. Osiąga maksymalnie 10 m wysokości. Kwitnie przez cały rok. Żółtaworóżowe niewielkie kwiaty rosną wprost na konarach lub pniu i dają początek dużym owalnym owocom z pachnącym i słodkawym miąższem, zawierającym kilkadziesiąt płaskich lub kulistych nasion. Kakao, które znamy i lubimy, otrzymuje się wskutek kilkudniowej fermentacji dojrzałych owoców, z których następnie wydobywa się nasiona. One również są poddawane fermentacji (wtedy nabierają charakterystycznego przyjemnego zapachu czekolady), suszeniu, prażeniu i mieleniu. Z otrzymanej gęstej masy wytłacza się masło kakaowe, cenne z punktu widzenia kosmetyki, a zmielone odtłuszczone wytłoczyny to właśnie kakao. Kakao jest znane w kosmetyce od dawna – masło kakaowe to uznany emolient o właściwościach nawilżających i odbudowujących. Wchodzi w skład wielu produktów kosmetycznych, głównie balsamów do ciała i kremów. Zawiera sporo bogatego w glicerydy tłuszczu. Stosowane jest jako składnik aromatyzujący kosmetyków, ponadto natłuszcza, wzmaga krążenie, odżywia i chroni skórę przed promieniowaniem UV. Kakao zawiera sporą dawkę teobrominy i kofeinę, działa więc pobudzająco na lipolizę. Jest bogatym źródłem magnezu (przeciwzmęczeniowy, przeciwstresowy) i polifenoli, które przyczyniają się do poprawy mikrokrążenia w skórze, zapobiegają pojawianiu się oznak starzenia i nadają blask skórze. Ekstrakt z nasion kakao ma działanie nawilżające, antyoksydacyjne, rewitalizujące, tonizujące, wyszczuplające, regenerujące i zwalczające stres.

Maca (Lepidium moyenii) – peruwiański żeń-szeń

Maca to roślina rosnąca nawet na wysokości 4000 m n.p.m., gdzie żadna inna roślina nie jest w stanie przetrwać. Dla Inków była to święta roślina, nie tylko dlatego, że wydawała się nadzwyczajna ze względu na zdolność przeżycia nawet w rejonie wiecznych śniegów, ale przede wszystkim ze względu na poszukiwane i cenione w tamtej epoce właściwości afrodyzjakalne. Jest prawdziwym skarbcem pierwiastków śladowych, minerałów i naturalnych hormonów, co wyjaśnia jej wpływ na libido. W Peru, gdzie rośnie w stanie dzikim, ułatwia przetrwanie w zimnym klimacie. Inkowie stosowali ją do tonizowania organizmu i łagodzenia uczucia głodu. Dla wzmocnienia sił i odwagi władcy Inków podawali macę swoim żołnierzom przed walką. Zaleca się ją także w przypadku bezpłodności, do regulowania układu hormonalnego, na przykład podczas menopauzy. Legenda głosi, że kiedy konkwistadorzy przybyli w Andy, stali się bezpłodni z powodu zimna i wysokości. Mieszkańcy Andów radzili im zażywać macę. Istnieje około setki gatunków macy na całym świecie, z czego jedenaście w Peru. Wszystkie rosną na dużych wysokościach, sięgających nawet 5000 m n.p.m. Intensywne nasłonecznienie, silne wiatry i niskie temperatury są niezbędne dla ich rozwoju. Okrągły korzeń macy przypomina rzepę w kolorze żółto-czerwonym. Właściwości macy: wzmacnia siły fizyczne i umysłowe, pobudza komórki mózgu, pobudza intelekt, poprawia koncentrację i pamięć, zmniejsza stres wywołany nowoczesnym trybem życia i zmęczeniem, wzmacnia układ hormonalny i stymuluje łagodnie produkcję hormonów płciowych (testosteron i progesteron), co podnosi libido, pozwalając w ten sposób uniknąć zaniku pożądania, radości i mocy seksualnej oraz negatywnych skutków menopauzy. Działanie na skórę: wzmacnia, regeneruje, odżywia, chroni przed czynnikami zewnętrznymi. Jest doskonała dla skóry suchej, dlatego stanowi składnik kremów nawilżających, natłuszczających, a także kosmetyków odżywiających skórę głowy i włosy.

Źródła

• Artykuły Kelig Bourdaraud z francuskiego wydania Cabines nr 163 i nr 170.
• Artykuły dr Christine Vallée z francuskiego wydania Cabines nr 195 i nr 196.
• Z.J. Ryn, Medycyna indiańska, Kraków 2007.
• R. Czerpak, A. Jabłońska-Trypuć, Roślinne surowce kosmetyczne, Wrocław 2008.