Psychodermatologia

powrót

Dermatologia

Przeprowadzone liczne badania wskazują na współwystępowanie zaburzeń stanu psychicznego w niektórych chorobach skóry. Wykazano wpływ czynników stresowych, objawów lęku i depresji oraz predyspozycji typów osobowościowych na zachorowania na określone dermatozy. Zależności pomiędzy czynnikami psychicznymi a chorobami skóry są złożone. Ich poznanie i zrozumienie ma istotne znaczenie w prawidłowym postępowaniu terapeutycznym. Wydaje się, że terapia lub wsparcie psychologiczne jest istotnym czynnikiem zwiększającym zdolność pacjentów do radzenia sobie z chorobą, zwłaszcza przewlekłą.
Muzyka relaksacyjna bez opłat ZAiKS
Psychodermatologia

Amerykański immunolog Edward Blaloch stwierdził, że mózg, układ immunologiczny oraz skóra "porozumiewają się" za pomocą neuromediatorów. Hipokrates zaś twierdził, że "szczęście i zdrowie człowieka zależą od równowagi między częścią stałą, płynną i psychiczną organizmu". Skóra człowieka pełni rolę bariery ochronnej, a także funkcję estetyczną, komunikacyjną/percepcyjną, seksualną i ekspresyjną. Jest czynnikiem łączącym świat zewnętrzny i wewnętrzny. Wygląd skóry istotnie wpływa na stan psychiczny każdego z nas. A wszystkie zaburzenia emocjonalne mogą znaleźć właśnie na skórze swoje odzwierciedlenie. Sprawia to, że pacjenci chorzy na dermatozy w sposób szczególny odbierają stan swojej skóry i nisko oceniają jakość swojego życia. Przewlekłość tych schorzeń prowadzi do niskiej samooceny, jak również niekorzystnej oceny otoczenia. Są to choroby stygmatyzujące, stosunkowo łatwo zauważalne, które po prostu widać. Postronne osoby więc widzą i wiedzą, że dana osoba jest chora. Psychodermatologia jest stosunkowo młodą gałęzią medycyny, powstałą z połączenia dermatologii, psychologii i psychiatrii. Opiera się na założeniu, że istnieją określone zależności między chorobami psychicznymi a dermatologicznymi. Coraz więcej bowiem pacjentów zgłaszających się po pomoc do dermatologa dodatkowo prezentuje zaburzenia zachowania. Ich prawidłowe rozpoznanie ma znaczący wpływ na rodzaj i powodzenie prowadzonej terapii. Pierwsze doniesienia na temat związku pomiędzy chorobami skóry i czynnikami psychologicznymi pochodzą z lat 30. i 40. XX wieku.

Choroby psychodermatologiczne zawierają dwa komponenty: psychologiczne i dermatologiczne. Podzielono je na 3 grupy:

  1. pierwotne zaburzenia psychiczne, w których występują uszkodzenia skóry:
    • obłęd pasożytniczy
    • omamy dotykowe
    • dysmorfofobia
    • dermatozy arteficjalne (samouszkodzenia)
    • samouszkodzenia na tle nerwicowym
    • zespół Münchhausena
    • trichotillomania
  2. choroby dermatologiczne o psychogennym podłożu (choroby psychosomatyczne, w których główną przyczyną są czynniki psychologiczne, np. stres):
    • świąd samoistny
    • przewlekła pokrzywka
    • nadmierna potliwość
  3. choroby dermatologiczne uwarunkowane genetycznie, na których przebieg wpływają czynniki psychologiczne:
    • atopowe zapalenie skóry
    • łuszczyca
    • łysienie plackowate
    • pokrzywka przewlekła

Przykłady zaburzeń grupy pierwszej

Urojenia pasożytnicze (obłęd pasożytniczy) - zaburzenie, w którym pacjent jest przekonany, że na jego skórze lub pod nią znajdują się pasożyty. Lekarz dermatolog powinien przyjąć postawę akceptującą wobec chorego, jednak bez potwierdzania jego fałszywych przekonań. Pacjent zdecydowanie wymaga konsultacji psychiatrycznej oraz stosowania leków neuroleptycznych.
Omamy dotykowe są zaburzeniem postrzegania i przejawiają się patologicznymi doznaniami czuciowymi. Pacjent ma wrażenie poruszania się owadów na jego skórze, dotykania, działania prądu w jego organizmie, przypalania różnych części ciała. Wrażenia te odczuwa bez zadziałania jakichkolwiek bodźców. Podobnie jak przy urojeniach pasożytniczych, pacjent wymaga leczenia psychiatrycznego.
Dysmorfofobia charakteryzuje się subiektywnymi odczuciami brzydoty i/lub przekonaniem o obecności defektu kosmetycznego lub zniekształcenia ciała. Nadmierne zaabsorbowanie swoją "wadą" powoduje ciągłe zamartwianie się i znaczne upośledzenie funkcjonowania w życiu codziennym. Dysmorfofobii najczęściej towarzyszy depresja i/lub urojenia (wtedy rozpoznaje się ją jako psychozę hipochondryczną) lub zaburzenia kompulsywno-obsesyjne. Leczenie dermatologiczne lub chirurgiczne jest nieskuteczne. Pacjenci z dysmorfofobią, u których zastosowano leczenie korekcyjne, są niezadowoleni z jego efektów i natychmiast żądają następnych zabiegów lub też prezentują objawy dysmorfofobiczne dotyczące innych części ciała. Najważniejszym zadaniem dermatologa jest przede wszystkim rozpoznanie tego zaburzenia, nawiązanie dobrych relacji z pacjentem i nakłonienie go do podjęcia leczenia psychiatrycznego.

więcej w Cabines nr 30

Magdalena Simon-Błażewicz
publikacje Cabines 30
do góry | powrót