Kosmetyczny wegetarianizm cz. 2

Składniki tłuszczowe

Są bazą wszystkich preparatów kosmetycznych, głównie emulsji, czyli mieszanin substancji tłuszczowych z wodą. Wiele z nich jest również źródłem ważnych dla skóry substancji czynnych. Jako źródło substancji aktywnych biologicznie rozpuszczalnych w tłuszczach nadal cenione są w kosmetologii takie składniki jak: sadło świstaka, olej z norek, olej z rodnych części żółwia, olej ze strusia (emu oil). Stosowanie tranu, uzyskiwanego pierwotnie z wątrób dorszy, halibutów, tuńczyków oraz tkanki tłuszczowej waleni i fok, zostało ograniczone ze względu na ochronę gatunkową tych zwierząt. Do wyrobu kosmetyków specjalnych, np. do makijażu teatralnego lub leczniczego, wykorzystuje się oleje rybne (fish oils), wytapiane z całych ryb, np. z łososia (salmon oil). Alternatywą tłuszczów zwierzęcych są oleje roślinne, które mają wiele cennych właściwości kosmetycznych. Lista olejów stosowanych w kosmetologii jest bardzo długa, dlatego wymienię tylko kilka: oliwa z oliwek, olej z ogórecznika, wiesiołkowy, lniany, arganowy, z awokado, z pestek moreli, z kiełków pszenicy, z pestek winogron.

Woski

Stosuje się je w kremach jako tzw. emolienty, czyli substancje pokrywające powierzchnię skóry warstwą okluzyjną, co zapobiega utracie wody przez skórę. Skóra staje się wówczas lepiej nawilżona, zmiękczona, a tym samym – młodsza. Woski występują też w pomadkach, tuszach do rzęs i cieniach do powiek jako środki nadające konsystencję. Powszechnie stosowane w kosmetykach woski zwierzęce to: lanolina (z wełny owczej), wosk pszczeli biały i żółty (cera alba i cera flava), cetaceum (olbrot, spermacet) – ekstrahowany z tłuszczu zawartego w jamach czaszki kaszalota lub innych waleni (obecnie stosuje się raczej syntetyczny), wosk chiński (wosk owadzi), wydzielany przez chiński gatunek mszyc, oraz wosk z kuprów ptasich (głównie kaczych).

Alternatywne woski roślinne to:

• wosk Carnauba (carnauba wax, cera carnauba), otrzymywany z powierzchni liści palmy brazylijskiej Copernicia cerifera (woskownica brazylijska);
• wosk palmowy – samoistnie wypływający z nacięć liści woskodrzewu andyjskiego (Ceroxylon andicola) i zbierany z pnia drzewa;
• wosk Candelilla (candelilla wax, cera candelilla), otrzymywany przez gotowanie w wodzie liści wilczomlecza meksykańskiego (Euphorbia antisyphilitica) lub Pedilanthus pavonis;
• olej jojoba (jojoba oil), wosk płynny, otrzymywany z orzeszków Simmondsia californica i S. buxaceae. Wykazuje niespotykaną odporność na jełczenie. Ma właściwości promieniochronne;
• wosk japoński (Japanese wax, cera japonica), zwany woskiem Urushi. Jest właściwie tłuszczem o wysokiej temperaturze topnienia. Otrzymywany ze skórki owoców azjatyckiego sumaka (Rhus verniciflua);
• bayberry wax – wosk z jagód woskownicy amerykańskiej (Myrica cerifera, syn. Myrica pensylvanica), stosowany w produktach do pielęgnacji włosów i paznokci;
• wosk z trzciny cukrowej (Saccharum sp.) – występuje na łodygach trzciny. Na skalę przemysłową otrzymywany jest jako półprodukt przy produkcji cukru;
• woski owocowe – zbierane ze skórek owoców cytrusowych i jabłek;
• wosk ryżowy – z otrąb ryżowych (Oryza sativa).

Zastępczym źródłem wosków może być też ropa naftowa. Woskowe produkty jej przerobu to ozokeryt (ozokerite) i wosk mikrokrystaliczny (microcrystalline wax). W użyciu są również woski syntetyczne.

Ceramidy (sfingolipidy)

Są głównym składnikiem cementu międzykomórkowego spajającego komórki warstwy rogowej naskórka. Jest to podstawowa bariera lipidowa naskórka, chroniąca przed wnikaniem mikroorganizmów, zanieczyszczeń oraz zatrzymująca w skórze wodę i ważne składniki aktywne. Ceramidy są także składnikiem włosów – sklejają łuski włosów, odbudowują strukturę włosa, nadają połysk i elastyczność. Dlatego stanowią podstawę środków do pielęgnacji włosów. Do celów kosmetycznych ceramidy mogą być ekstrahowane z warstwy rogowej skóry zwierząt oraz z mózgu i rdzenia kręgowego. Równie skuteczne okazały się ceramidy roślinne (fitoceramidy, glikoceramidy), które niezwykle łatwo wbudowują się w strukturę włosów i cement skóry ludzkiej. Ich pozyskiwanie jest jednak mało ekonomiczne ze względu na niewielką zawartość w roślinach. Istnieją także zamienniki syntetyczne, tzw. pseudoceramidy. Tworzą strukturę ciekłych kryształów (podobnie jak cement międzykomórkowy skóry ludzkiej) i są relatywnie tańsze od naturalnych odpowiedników. Na rynku kosmetycznym pojawiają się również ceramidy biotechnologiczne, otrzymywane w drodze biofermentacji drożdży. Stanowią mieszaninę ceramidów identycznych z ludzkimi, stąd ich nazwa: multiceramidy H.I.C. (Human- skin Identical Ceramides).

Źródła naturalnych ceramidów alternatywnych:

• lecytyna sojowa,
• algi morskie,
• ziarna ryżu,
• ziarna słonecznika,
• pestki dzikiej róży,
• kownatek nadmorski (Crithmum maritimum) – substancje aktywne z jego kwiatów i liści zawierają bioregulator metabolizmu naskórka z prekursorami ceramidów,
• oleje – z oliwek, wiesiołkowy, ogórecznikowy, jojoba, awokado, migdałowy,
• drożdże.