Antyoksydanty kontra wolne rodniki a starzenie się skóry

powrót

Dossier

Człowiek narażony jest nieustannie na „atak” wolnych rodników. Oddziałują one także niekorzystnie na naszą skórę, przyczyniając się do przyspieszenia procesu jej starzenia. Wolne rodniki zaburzają funkcję obronną skóry, niszczą cement międzykomórkowy, włókna kolagenowe i elastynowe. W walce z wolnymi rodnikami nieocenione znaczenie mają antyoksydanty pochodzenia naturalnego lub syntetycznego.
rejuvi cosmetics
Antyoksydanty kontra wolne rodniki a starzenie się skóry© evgenyatamanenko - Fotolia

Wolne rodniki

Wolne rodniki to niezwykle aktywne cząstki chemiczne, do których zaliczyć można m.in. anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik wodoronadtlenkowy czy rodnik hydroksylowy. Powstają one w wyniku niekontrolowanych zmian w organizmie, a także tworzą się nieustannie w otaczającym nas środowisku. Ich aktywność ma negatywny wpływ na kondycję i funkcjonowanie skóry. Zaburzają jej metabolizm, a gdy występują w dużej ilości, powodują tzw. stres oksydacyjny, który uszkadza komórki skóry i tkankę łączną.

Wolne rodniki atakują ceramidy cementu międzykomórkowego, zwiększając w ten sposób transepidermalną utratę wody, a tym samym powodują nadmierne wysuszenie skóry. Niszczą one także lipidowe składniki sebum, przez co przyczyniają się do powstawania produktów drażniących skórę oraz powodujących reakcje zapalne i alergiczne. Wolne rodniki uszkadzają ponadto włókna kolagenowe i elastynowe. Hamują syntezę kolagenu służącego odtwarzaniu skóry oraz wzmacnianiu wielu innych tkanek i narządów. Niszczą proteoglikany i kwas hialuronowy oraz powodują aktywację enzymów starzeniowych. Wraz z wiekiem naturalny system ochrony przeciw wolnym rodnikom ulega osłabieniu i dochodzi do zniszczeń komórek skóry objawiających się utratą jędrności i elastyczności skóry, nadmiernym jej wysuszeniem, powstawaniem zmarszczek oraz zakłóceniem mechanizmów obrony, regulacji i odbudowy w skórze.

Wolnorodnikowa teoria starzenia ma wyjaśniać zmiany zachodzące w organizmie człowieka starzejącego się w wyniku nieustająco toczących się reakcji utleniania. Po raz pierwszy została ona zaproponowana przez Denhama Harmana w 1956 roku, a wskazuje na to, iż zmiany prowadzące do starzenia spowodowane są uszkodzeniem przez wolne rodniki struktur komórki (białek, lipidów, węglowodanów, DNA). Uczony stwierdził, iż najbardziej wrażliwą na działanie wolnych rodników częścią komórki są mitochondria. Sugerował również, że antyoksydanty w odpowiednich stężeniach mogą potencjalnie spowolnić proces mitochondrialnego starzenia się. W trosce o naszą skórę niezwykle istotna jest zarówno zbilansowana dieta bogata w owoce i warzywa, dostarczająca antyoksydantów, ale także stosowane zewnętrznie kosmetyki antyage zawierające substancje aktywne o właściwościach antyutleniających.

Antyoksydanty

Antyoksydanty, inaczej antyutleniacze, to substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego przeciwdziałające wolnym rodnikom. Wyróżniamy antyoksydanty enzymatyczne, do których zaliczyć można m.in. dysmutazę nadtlenkową, peroksydazę glutationową czy katalazę, oraz nieenzymatyczne, do których zalicza się m.in. witaminę A, C i E.

Naturalnymi antyutleniaczami są także: koenzym Q10, kwas alfa-liponowy i melanina.

Właściwości antyoksydacyjne wykazują ponadto pierwiastki takie jak selen, cynk czy mangan, gdyż przyczyniają się do hamowania procesów prowadzących do powstawania wolnych rodników.

W kosmetologii cenione są również ekstrakty roślinne bogate w składniki odznaczające się dużą aktywnością przeciwwolnorodnikową.

Z antyoksydantów syntetycznych wykorzystywanych w preparatach kosmetycznych wymienić można m.in. BHT (butylohydroksytoluen) i BHA (butylohydroksyanizol). Substancje te ograniczają szybkość zachodzenia procesu utleniania cennych olejów zawartych w kosmetyku, wydłużają czas przydatności i zapewniają trwałość gotowego produktu, a także chronią przed powstawaniem nieprzyjemnego zapachu, zmianą barwy czy konsystencji. BHT i BHA wykazują podobieństwo do struktury chemicznej antyoksydantów roślinnych. Jednak w ostatnich latach zwrócono uwagę na niepokojące efekty stosowania syntetycznych środków antyutleniających (m.in. działanie rakotwórcze czy drażniące), dlatego zwrócono się w kierunku antyoksydantów naturalnych.

Witamina A

Źródłem witaminy A są zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Zwana jest witaminą przeciwstarzeniową, ponieważ chroni skórę przed zewnętrznymi czynnikami powodującymi jej starzenie, przede wszystkim promieniowaniem UV oraz wolnymi rodnikami. Działanie antyoksydacyjne witaminy A to hamowanie reakcji wolnorodnikowych, a także zdolność do bezpośredniej reakcji z wolnymi rodnikami. Odpowiada ona ponadto za prawidłową keratynizację naskórka, reguluje poziom sebum oraz stymuluje syntezę kolagenu i elastyny. Wpływa na ogólną kondycję skóry, poprawia jej koloryt, elastyczność i sprężystość.

ß-karoten jako prowitamina A wykazuje właściwości promieniochronne oraz neutralizuje wolne rodniki. Warto pamiętać, iż światło słoneczne obniża zawartość ß-karotenu w skórze, zmniejszając tym samym jego ochronną rolę.

Witamina E

Alfa-tokoferol to naturalny, rozpuszczalny w tłuszczach antyoksydant, odznaczający się licznymi właściwościami cenionymi w kosmetyce i kosmetologii. Witamina E jest bardzo rozpowszechniona w przyrodzie, występuje zarówno w produktach roślinnych, jak i zwierzęcych. Dzięki lipofilowości tokoferoli oraz ich powinowactwu do lipidów cementu międzykomórkowego łatwo przenikają one do naskórka i skóry właściwej. Cenną cechą tej witaminy jest zdolność do wbudowywania się w struktury błon komórkowych oraz lipidów cementu, dzięki czemu wykazuje działanie ochronne na lipidy błon biologicznych. Jest ponadto składnikiem wpływającym na nawilżenie i elastyczność naskórka. Tokoferol poprawia ukrwienie, przyspiesza procesy regeneracyjne i metaboliczne skóry. Korzystnie wpływa na ogólną kondycję skóry oraz spowalnia procesy jej starzenia. Witamina E jest doskonałym „wymiataczem” wolnych rodników oraz inhibitorem łańcuchowej reakcji wolnorodnikowej przebiegającej podczas utleniania lipidów.

Witamina C

Inaczej kwas L-askorbinowy, to substancja rozpuszczalna w wodzie i etanolu, niezmiernie wrażliwa na tlen, wilgoć, zmiany temperatury, promieniowanie UV i niektóre metale (żelazo, miedź). Początkowo pozyskiwana ze źródeł naturalnych, obecnie w dużej mierze otrzymywana jest na drodze syntezy chemicznej. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wielu procesów metabolicznych. Ma także istotne znaczenie dla stanu i wyglądu naszej skóry.

Bierze udział w wytwarzaniu kolagenu, wpływa na prawidłową budowę naczyń krwionośnych oraz poprawia mikrocyrkulację. Kwas askorbinowy wraz z witaminą E jest doskonałym antyutleniaczem, chroniącym skórę przed wolnymi rodnikami. Wykazuje bardzo silne właściwości redukujące względem anionorodnika ponadtlenkowego, rodnika hydroksylowego, nadtlenku wodoru oraz rodników nadtlenkowych.

Koenzym Q10

Inaczej ubichinon, to związek odkryty w 1959 roku przez amerykańskiego uczonego Karla Folkersa, który wyizolował go z przestrzeni komórkowej serca wołu. Występuje on powszechnie w żywych komórkach. Jest elementem łańcucha oddechowego i odpowiada za prawidłowy metabolizm każdej komórki. Dostarcza energii oraz działa stabilizująco na błony komórkowe. Odgrywa istotną rolę w procesach oksydoredukcyjnych, chroni lipidy i białka błonowe przed procesami utleniania oraz neutralizuje wolne rodniki. Ubichinon chroni komórki przed niedotlenieniem oraz zwiększa zdolności obronne skóry. Zwraca się uwagę na korzystne efekty stosowania koenzymu Q10 w przypadku cery dojrzałej. Związek ten zastosowany zewnętrznie zmniejsza zmarszczki, wpływa korzystnie na metabolizm i regenerację oraz poprawia jędrność i elastyczność skóry. Chroni ją przed zanieczyszczeniami środowiska, a także atakiem wolnych rodników, przez co opóźnia procesy starzenia się skóry.

więcej w Cabines nr 66

Monika Michalak
publikacje Cabines 66
do góry | powrót