Kontrola w branży kosmetycznej Zasady ogólne

© FikMik - Fotolia

Zasady przeprowadzania kontroli przez te podmioty są szczegółowo regulowane przez przepisy prawa. Określają one nie tylko obowiązki, ale także prawa przysługujące przedsiębiorcy w stosunku do podmiotów państwowych, które weryfikują zgodność z prawem prowadzonej przez niego działalności. W niniejszym artykule omówimy ogólne zasady prowadzenia kontroli działalności gospodarczej, uregulowane w omówionej poniżej ustawie.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Ogólne zasady prowadzenia kontroli działalności gospodarczej uregulowano w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2015 r., poz. 584, ze zm.; dalej: Usdg) w rozdziale 5. Warto wyjaśnić, że „kontrola to zespół (szereg) podejmowanych przez odpowiednie podmioty na podstawie przepisów prawa czynności, których celem jest zweryfikowanie stanu zastanego ze stanem postulowanym (odpowiadającym wzorcowi ustanowionemu w przepisach prawa) oraz wyciągnięcie stosownych wniosków, które znajdują swój wyraz w wynikach kontroli. Na podstawie dokonanego porównania podmiot kontrolujący będzie mógł podjąć określone działania lub też będzie zobligowany do zaniechania jakiejkolwiek ingerencji w sferę prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej (zakaz ingerencji)”1. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 26 listopada 2009 r., sygnatura akt: I SA/ Ol 591/09, „analiza unormowań rozdziału 5 u.s.d.g. pozwala bowiem na stwierdzenie, że dotyczą one kontroli w ścisłym rozumieniu tego pojęcia, więc tych czynności organów kontroli, które przeprowadzane są u przedsiębiorcy, w jego siedzibie, mając przez to wpływ na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Tak rozumiana kontrola to czynności organu kontrolującego w siedzibie przedsiębiorstwa, polegające na bezpośrednim poznaniu działalności przedsiębiorcy, związane m.in. z zapoznaniem się z dokumentacją i zabezpieczeniem dokumentów, akt oraz innych środków dowodowych znajdujących się u kontrolowanego na cele dalszego postępowania”.

Naruszenie zasad prowadzenia kontroli

Zanim przejdziemy do omówienia poszczególnych reguł przeprowadzenia kontroli, zwróćmy uwagę na konsekwencje ich naruszenia przez organ ją przeprowadzający. Istotne są tutaj dwa przepisy: art. 77 ust. 4 Usdg i art. 77 ust. 5 Usdg. Zgodnie z pierwszym z nich „przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie”. Według art. 77 ust. 6 Usdg „dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy”. Z przepisu tego wynika jednoznacznie, że „nie każde naruszenie przepisów w zakresie kontroli działalności gospodarczej wywołuje skutki określone w art. 77 ust. 6 u.s.d.g. Taki wpływ wywierają jedynie te uchybienia, które w istotny sposób rzutują na wynik kontroli” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 kwietnia 2015 r., sygnatura akt: I FSK 2003/13). Nie można natomiast kontroli uznać za nieważną, czy też nieistniejącą (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 9 grudnia 2010 r., sygnatura akt: III SA/Wr 562/10), choć w zakresie poszczególnych czynności zdarza się, że orzecznictwo sądów administracyjnych uznaje je za nieważne z mocy prawa (tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 maja 2010 r., sygnatura akt: V SA/Wa 188/10).

Wyjątki

Następnie podkreślmy, że zasadnicza część praw przedsiębiorcy w zakresie prowadzenia u niego kontroli nie przysługuje w określonych sytuacjach, w tym przykładowo, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia; kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU z 2015 r., poz. 184); prowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia

Co do zasady, o zamiarze wszczęcia kontroli należy zawiadomić przedsiębiorcę, którego działalność ma zostać skontrolowana. Zawiadomienia takiego dokonuje się na piśmie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 8 maja 2014 r., sygnatura akt: III SA/Gd 100/14). Przy czym kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze kontroli (art. 79 ust. 4 Usdg). Spośród elementów, które powinno zawierać takie zawiadomienie, warto zwrócić szczególną uwagę na wskazanie zakresu kontroli. Jest to istotna informacja dla przedsiębiorcy, który zyskuje tym samym wiedzę odnoszącą się do tego, jakie elementy jego działalności będą sprawdzane przez kontrolującego.

1. M. Sieradzka, M. Zdyb, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, LEX, 2013.
2. C. Banasiński, M. Bychowska, Kontrola przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, „Przegląd Prawa Handlowego” styczeń 2010, s. 51
3. Ibidem, s. 52.
4. Ibidem.
5. Ibidem.
6. Kosikowski, Komentarz do art. 81 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, [w:] C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, LexisNexis, 2013.
7. C. Banasiński, M. Bychowska, Kontrola przedsiębiorcy, s. 52..
8. C. Kosikowski, Komentarz do art. 82 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, [w:] C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, LexisNexis, 2013.
9. Ibidem..